ماسوله، دهکده‌‌ی پلکانی در دل کوه‌های سبز

دلتون میخواد جایی برید که هم تاریخی باشه و هم طبیعت بکری داشته باشه ؟ پس با ما همراه باشید. میون کوه‌هایی با صلابت و جنگلی سرسبز در بخش شمالی ایران، دهکده‌ای تاریخی به نام ماسوله وجود داره که در قلب گیلان قرار داره…
روستای ماسوله با معماری بی‌نظیرِ خانه‌های پلکانی، بالکن‌هایی آراسته به گلدان‌های گل‌ شمعدانی، کوه‌های بلند و جنگل‌های سرسبز، منظره‌ای بکر است که روح هر گردشگری رو آرامش میده. این روستای محبوب به دلیل نمای زیبا، آب و هوای مطبوع، مردمان مهمان‌نواز و غذاهای محلی باکیفیت یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های گردشگری رشت و شمال ایران شناخته شده .

چجوری بریم ماسوله؟

ماسوله در فاصله ۵۵ کیلومتری رشت قرار دارد که از غرب به خلخال، از جنوب به طارم و از شمال به ماسال ختم می‌شود .راه قدیمی ماسوله به خلخال که در گذشته شاهراه ارتباطی گیلان و آذربایجان بوده‌ به منظور حفاظت از محیط زیست، طبیعت بکر و میراث معنوی ماسوله و جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و دخل و تصرف، با دخالت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و سازمان حفاظت از محیط زیست و پایگاه میراث فرهنگی ماسوله در چندین دهه گذشته از سمت استان گیلان حفاظت شده‌. برای رفتن به ماسوله زیبا باید بریم گیلان ، شهرستان فومن، ۳۲ کیلومتری غرب فومن

تاریخچه ماسوله

این شهر در سال ۱۳۵۴ هجری خورشیدی طی شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی به عنوان میراث فرهنگی و طبیعی به ثبت رسیده. ماسوله در پی احداث جاده ارتباطی جدید بین گیلان و آذربایجان و نیز قحطی ۱۳۲۰ و …متاسفانه بیشتر جمعیت خودش رو از دست داده. پس از ثبت ماسوله به عنوان میراث فرهنگی و طبیعی، اجازه ساخت و ساز و توسعه شهر توسط شهرداری ماسوله (تأسیس ۱۳۱۱) سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور داده نشده و خوشبختانه مجموعه شهر تاریخی تقریباً به همون صورت قدیمی و تاریخی مورد حفاظت قرار گرفته‌.این شهر هم‌اکنون در برابر مسائلی مانند ریزش سنگ، سیل، رانش زمین، زمین‌لرزه، تصرف به منظور توسعه عمرانی و انسانی و تخریب و… حفاظت میشه؛ و در صف انتظار جهت ثبت به عنوان میراث جهانی برای حفاظت بیشتر قرار دارد.

معماری ماسوله

کالبد شهر تاریخی ماسوله متأثر از ارتباطات پیچیده و ویژگی‌های اجتماعی و اقتصادی این زیستگاه کهن است. طبیعت مرتعی و کوهستانی و از سوی دیگر فرهنگ و تمدن خاصی که اولین نمایه کالبدی آن قرار گرفتن خانه‌ها در ماسوله است، طوری که با یک نگاه، انگار پلکان‌های بزرگی از کوه به دره کشیده شده. اختلاف ارتفاع از پایین‌‌ترین نقطه روستا تا بالاترین نقطه آن حدود ۱۲۰متره. این وضعیت ساختمانی باعث شده‌اند که خانه‌های ماسوله بدون حیاط احداث بشن. در واقع سقف خونه زیرین به عنوان حیاط خونه بالایی محسوب میشه. بهترین مرفولوژی برای خانه‌های ماسوله به صورت برونگرا می‌باشد. در این فرم برای تأمین آسایش، ساختمان‌ها را تا حد امکان در ارتفاع بلندتر از سطح زمین و از دو یا چهار طرف باز به بناها این قابلیت رو میده تا محدودیت‌های نورگیری در شرایط سخت آب و هوایی و دسترسی‌های افقی و عمودی مشکلی نداشته باشند.

بافت شهری در ماسوله نوع همزیستی بین فضاهای سبز محیط طبیعی و معماری محیط مصنوعی ایجاد کرده که خود از اصول معماری همساز با محیط زیسته. در واقع میشه اینطور ادعا کرد که ماسوله یک باغ شهر تاریخیه. در ماسوله نیز مانند سایر شهرهایی که در منطقهٔ کوهستانی واقع شده‌اند، بافت شهری در قسمت پایین دره قرار نمیگیره، چون هنگام شب هوای سرد سنگین تره و به پایین دره نفوذ می‌کنه و همچنین در این قسمت از دره خطر سیل وجود داره ،از طرف دیگر قسمت شمالی کوه همواره در سایه است و بسیار سرد . همچنین قسمت بالای کوه به دلیل شدت باد و نبود حصار برای کنترل آن، برای استقرار بافت شهری مناسب نیست.

زبان مردم ماسوله

زبان اصلی و محلی مردم ماسوله «موسلی» بوده، که به زبان تالشی (زبان مردم غربِ گیلان) شباهت داره. این روستا علاوه بر قدمت دیرینه‌ای که داره، یکی از مراکز مهم در صنعت فلزکاری در گذشته به شمار می‌رود. از جمله اشیائی که در این روستا کشف شده ، می‌توان به سفال‌های زیبا و رنگارنگی مربوط به دوره سلجوقیان اشاره کرد، از این رو این روستا از لحاظ تاریخی بسیار حائز اهمیت است.

این روستا در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی با عنوان اولین شهر تاریخی زنده ایران به ثبت رسید، و زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگی و اداره محیط زیست استان گیلان قرار گرفت. حالا چرا میگیم روستای ماسوله تاریخیه ؟ چون قدمت این روستا به ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ سال می‌رسد.

جاهای دیدنی ماسوله

در این روستا، جاهای دیدنی بسیاری وجود دارد که هر مسافری باید لیستی از مکان‌های گردشگری آن را تهیه کرده و به بازدید از نواحی مختلف ماسوله بپردازد. بازار سنتی، آبشار رودخان، آبشار خربو، موزه حیات‌وحش، موزه مردم‌شناسی، آبشار لارچشمه، ییلاق کوربار، ییلاق للندیز، چشمه علی زاخونی و قلعه شاه معلم از نمونه جاهای دیدنی ماسوله هستند که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نیست. سفر به روستای ماسوله و گشت‌وگذار در طبیعت سرسبز آن، بدون ‌شک سفری خاطره‌انگیز برای شما به ارمغان خواهد آورد.

موزه مردم شناسی ماسوله

در ماسوله می‌توانید موزه‌های بسیاری رو پیدا کنید؛ اما موزه مردم‌شناسی از مطرح‌ترین جاذبه‌های گردشگری ماسوله است. ساختمان موزه دارای مساحت ۶۰ مترمربع بوده و یک محوطه فضای باز در مساحت ۲۰۰ متری دارد. این موزه دارای سه گالری مجزا بوده که در بخش اول اون میتونید با گذشته این روستای تاریخی آشنا شوید. در این بخش انواع لوازم، مدارک و اسناد مربوط به دوره سده معاصر نگهداری می‌شود. در بخش دوم موزه، انواع ادوات کشاورزی قابل مشاهده است.

شما میتونید در این بخش، با نوع فرهنگ و زندگی مردم ماسوله و شهرهای اطراف آن در چهار قرن گذشته آشنا بشید.
بخش سوم موزه مردم‌شناسی از جالب‌ترین بخش‌های آن است. در این بخش، تمامی ادوات جنگی، لباس‌های قدیمی، شناسنامه‌های باستانی، کتیبه، قرآن قدیمی، ابزارهای ارتباطی قدیمی، صنایع سنتی، ابزار زراعت و سفالینه‌های قدیمی نگهداری میشه. مردم ماسوله به زبان تالشی سخن می‌گویند و می تونید بر روی تمامی لوازم موجود در موزه، اطلاعات مربوط به آن را در سه زبان مختلف تالشی، فارسی و انگلیسی بخونید.

بهترین زمان سفر به ماسوله

شهر ماسوله، از آن جایی که یکی از شهرهای شمالی کشورمان است، مانند دیگر شهرهای این خطه از آب و هوایی مخصوص خود برخودار است. به طور مثال اگر از اواخر فصل بهار تا اواخر فصل تابستان به این شهر سفر کنید با هوایی گرم و شرجی روبرو خواهید شد که احتمالا برایتان ناخوشایند خواهد بود. البته این روستا در این فصل بسیار شلوغ می‌شود و میزبان سیل عظیمی از گردشگران هم خواهد بود. اگر هم در فصل زمستان به آنجا سفر کنید، سرمای آن برایتان دل نشین نخواهد بود.

به طور کلی اگر در فصل بهار و نیمه ابتدایی فصل پاییز به این شهر سرسبز و توریستی سفر کنید، بهترین آب و هوای این شهر را تجربه خواهید کرد. اگرچه که اگر می‌خواهید اقامتی مقرون به صرفه داشته باشید ، در فصل زمستان اجاره خانه‌های محلی این روستا نسبت به فصول دیگر ارزان‌تر است. اگر با خوندن این مقاله تصمیم گرفتین به لاهیجان سفر کنید و از روستای قشنگ ماسوله دیدن کنید حتما توی مسیرتون برای خوردن غذاهای جذاب محلی گیلانی به رستوران آقای کباب سر بزنید.